ماستکتومی یا جراحی تخلیه پستان، یکی از روش‌های درمانی و پیشگیرانه برای بیماری‌های مرتبط با سینه است. پزشکان این جراحی را معمولاً برای درمان سرطان سینه، کاهش خطر ابتلا به سرطان در افراد پرخطر و در برخی موارد به عنوان بخشی از تغییر جنسیت انجام می‌دهند. در این مقاله، انواع ماستکتومی، دلایل انجام آن، زمان مناسب برای جراحی و روند بهبودی را بررسی خواهیم کرد.
ماستکتومی چیست و چرا انجام می‌شود؟
ماستکتومی جراحی‌ای است که در آن بافت یک یا هر دو سینه به طور کامل یا جزئی برداشته می‌شود. پزشکان معمولاً این جراحی را برای درمان سرطان سینه، پیشگیری از گسترش سرطان، یا برای افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان سینه قرار دارند، انجام می‌دهند. در برخی موارد، افراد از این جراحی به عنوان بخشی از تغییر جنسیت از زن به مرد استفاده می‌کنند.
ماستکتومی در چه مواردی انجام می‌شود؟
ماستکتومی جراحی‌ای است که در شرایط مختلفی توصیه می‌شود. پزشکان بر اساس نوع بیماری یا وضعیت فرد، تصمیم می‌گیرند که این جراحی لازم است یا خیر. در جدول زیر، موارد مختلفی که ممکن است ماستکتومی به عنوان گزینه درمانی پیشنهاد شود، را بررسی می کنیم:
| شرایط | توضیحات |
|---|---|
| سرطان سینه | جراحی برای درمان سرطان سینه در مراحل مختلف |
| سرطان سینه عودکننده | در صورت بازگشت سرطان پس از درمان اولیه |
| سرطان التهابی سینه | نیاز به جراحی گسترده برای درمان این نوع سرطان |
| جهش‌های ژنتیکی پرخطر (BRCA1 و BRCA2) | برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه در افرادی که جهش‌های ژنتیکی دارند |
| بیماری‌های مزمن و خوش‌خیم سینه | مانند فیبروآدنوم‌های گسترده که باعث درد و ناراحتی می‌شوند |
| بخشی از تغییر جنسیت | برای افرادی که از زن به مرد تغییر جنسیت می‌دهند |
در چه کسانی برداشتن کل بافت پستان ضرورت دارد؟
در برخی افراد، پزشک توصیه به برداشتن کامل پستان (ماستکتومی کامل) می‌کند. این تصمیم معمولاً بر اساس وضعیت پزشکی و ریسک‌های فردی اتخاذ می‌شود. مواردی که ممکن است نیاز به برداشتن کامل پستان وجود داشته باشد، عبارتند از:
- سرطان گسترش یافته: وقتی سرطان به بخش‌های وسیعی از پستان گسترش یابد، برداشتن کامل پستان ضروری است.
- جهش‌های ژنتیکی پرخطر: افرادی که جهش‌های ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 دارند، احتمال ابتلا به سرطان سینه در آنها بسیار بالا است و پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که پستان به طور کامل برداشته شود.
- وجود توده های متعدد در پستان: اگر پستان فرد به دلیل توده‌های متعدد گزینه مناسبی برای جراحی حفظ پستان نباشد، ممکن است پزشک برداشتن کامل پستان را توصیه کند.
- حساسیت به پرتو درمانی: افرادی که به پرتو درمانی حساسیت دارند یا قبلاً پرتو دریافت کرده‌اند، ممکن است گزینه‌ای برای حفظ پستان نباشند و نیاز به ماستکتومی کامل داشته باشند.
عمل برداشتن سینه در چه زمانی انجام می‌شود؟
ماستکتومی در شرایط خاصی انجام می‌شود که در ادامه به تفصیل هر یک از این شرایط را بررسی می کنیم.
پس از تشخیص سرطان سینه
زمانی که پزشک تشخیص دهد که درمان‌های دیگر مانند جراحی‌های جزئی یا شیمی‌درمانی به اندازه کافی مؤثر نبوده‌اند، ماستکتومی برای از بین بردن بافت سرطانی به‌عنوان یک درمان ضروری در نظر گرفته می‌شود.
قبل از متاستاز (گسترش سرطان)
اگر سرطان سینه در مراحل اولیه شناسایی شود و پزشک پیش‌بینی کند که سلول‌های سرطانی می‌توانند به سایر بخش‌های بدن گسترش یابند، انجام ماستکتومی برای جلوگیری از این گسترش توصیه می‌شود.
به عنوان بخشی از درمان ترکیبی
در برخی از موارد، ماستکتومی به طور همزمان با درمان‌های دیگری مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌شود. این نوع درمان ترکیبی می‌تواند به افزایش شانس درمان موفق کمک کند.
به صورت پیشگیرانه
برای افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان سینه قرار دارند، مانند کسانی که ژن‌های جهش‌یافته دارند، انجام ماستکتومی به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه توصیه می‌شود.
تخلیه پستان با چه هدفی انجام می‌شود؟
هدف از جراحی ماستکتومی بسته به شرایط بیمار متفاوت است. اهداف مختلف این جراحی عبارت اند از:
- درمان سرطان سینه: یکی از اصلی‌ترین اهداف ماستکتومی، برداشتن بافت سرطانی از پستان است. این عمل برای جلوگیری از گسترش بیماری به سایر بخش‌های بدن انجام می‌شود و می‌تواند شانس درمان موفق را افزایش دهد.
- کاهش ریسک ابتلا به سرطان: در افرادی که جهش‌های ژنتیکی پرخطر مانند BRCA1 و BRCA2 دارند، ماستکتومی به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه انجام می‌شود. این جراحی به کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه در آینده کمک می‌کند.
- درمان شرایط غیرسرطانی دردناک یا مشکل ساز: ماستکتومی می‌تواند برای درمان برخی بیماری‌های غیرسرطانی و خوش‌خیم سینه که باعث درد و ناراحتی مداوم می‌شوند، مانند فیبروآدنوم‌های بزرگ یا گسترده انجام شود.
- بازسازی ظاهری در تغییر جنسیت: افرادی که از زن به مرد تغییر جنسیت می‌دهند، ممکن است نیاز به ماستکتومی برای برداشتن سینه‌ها به‌منظور ایجاد تناسبات بدنی متناسب با جنسیت جدید خود داشته باشند.
انواع جراحی ماستکتومی
ماستکتومی دارای روش‌های مختلفی است که پزشک بر اساس شرایط هر بیمار، نوع جراحی مناسب را انتخاب می‌کند. در جدول زیر انواع مختلف جراحی ماستکتومی همراه با توضیحات مختصر در مورد هر کدام آورده شده است:
| نوع ماستکتومی | توضیحات |
|---|---|
| ماستکتومی ساده | در این روش، کل بافت پستان برداشته می‌شود، اما غدد لنفاوی و عضلات زیرین حفظ می‌شوند. معمولاً برای درمان سرطان در مراحل اولیه مناسب است. |
| ماستکتومی رادیکال اصلاح‌شده | علاوه بر برداشتن پستان، برخی از غدد لنفاوی نیز تخلیه می‌شوند. این روش معمولاً در مواردی که سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد، انجام می‌شود. |
| ماستکتومی رادیکال | در این نوع جراحی، علاوه بر پستان، عضلات دیواره قفسه سینه و غدد لنفاوی نیز برداشته می‌شوند. این روش برای موارد پیشرفته سرطان سینه استفاده می‌شود. |
| ماستکتومی با حفظ پوست | پوست سینه حفظ می‌شود و امکان بازسازی سینه پس از عمل فراهم می‌شود. معمولاً برای بیمارانی که نیاز به بازسازی سینه دارند، این گزینه انتخاب می‌شود. |
| ماستکتومی با حفظ نوک سینه | علاوه بر حفظ پوست، نوک سینه نیز حفظ می‌شود و پس از جراحی، سینه بازسازی می‌شود. این روش برای بیمارانی است که خواستار حفظ ظاهر طبیعی سینه هستند |
نحوه انجام جراحی ماستکتومی
جراحی ماستکتومی شامل مراحل مختلفی است که برای اطمینان از موفقیت عمل و بهبودی سریع بیمار باید به‌دقت انجام شوند. در ادامه، مراحل اصلی جراحی ماستکتومی را توضیح می دهیم.
آمادگی قبل از جراحی
قبل از انجام ماستکتومی، بیمار باید آزمایش‌های خون و تصویربرداری مورد نیاز را انجام دهد تا وضعیت سلامت کلی او ارزیابی شود. همچنین، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که مصرف برخی داروها را قطع کند تا از عوارض ناخواسته حین عمل جلوگیری شود. مشاوره با جراح پلاستیک برای بررسی گزینه‌های بازسازی سینه نیز در این مرحله صورت می‌گیرد.
مراحل جراحی
در این مرحله، بیمار تحت بیهوشی کامل قرار می‌گیرد و جراح برشی روی سینه ایجاد می‌کند. با استفاده از این برش، بافت پستان برداشته می‌شود. در صورت نیاز، غدد لنفاوی نیز برداشته می‌شوند تا از گسترش احتمالی سرطان جلوگیری شود. در نهایت، جراح زخم را بسته و درن (لوله‌های تخلیه مایع اضافی) را برای جلوگیری از تجمع مایعات در ناحیه عمل قرار می‌دهد.
مراقبت‌های بعد از جراحی
پس از جراحی، بیمار باید استراحت کافی داشته باشد و از انجام فعالیت‌های سنگین پرهیز کند تا روند بهبودی سریع‌تر پیش برود. مراقبت‌های ویژه از زخم‌ها و تخلیه درن‌ها اهمیت زیادی دارد. بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا وضعیت بهبودی بررسی شود. در صورت نیاز به بازسازی سینه، بیمار باید با جراح پلاستیک مشورت کند تا مراحل بعدی درمان را برنامه‌ریزی کند.
دوره نقاهت و بازگشت به زندگی عادی
دوره نقاهت پس از جراحی ماستکتومی اهمیت زیادی دارد و بیماران باید به دقت مراقبت‌های پس از عمل را رعایت کنند تا روند بهبودی به خوبی پیش برود. زمان‌بندی و مراحل مختلف بازگشت به زندگی عادی عبارت اند از:
- مدت بستری در بیمارستان: بیماران معمولاً بین ۱ تا ۳ روز پس از جراحی در بیمارستان بستری می‌شوند. مدت بستری بستگی به وضعیت بیمار و پیچیدگی جراحی دارد.
- مدت زمان برداشتن درن: لوله‌های درن برای تخلیه مایعات اضافی معمولاً ۷ تا ۱۴ روز بعد از جراحی برداشته می‌شوند. این مدت زمان ممکن است با توجه به شرایط فرد متفاوت باشد.
- بازگشت به فعالیت‌های عادی: پس از جراحی، بیماران به طور معمول به مدت ۴ تا ۶ هفته باید استراحت کنند و از فعالیت‌های سنگین خودداری کنند. این دوره برای بهبودی کامل و بازگشت به وضعیت عادی ضروری است.
آیا بازسازی سینه بعد از ماستکتومی امکان‌پذیر است؟
بله، بازسازی سینه بعد از جراحی ماستکتومی می‌تواند همزمان با جراحی ماستکتومی یا در مراحل بعدی انجام شود. این گزینه به بیماران این امکان را می‌دهد که پس از حذف بافت پستان، ظاهر طبیعی خود را بازگردانند. بازسازی سینه می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی انجام شود که به شرایط بیمار و انتخاب‌های او بستگی دارد.
- ایمپلنت سیلیکونی: یکی از روش‌های رایج بازسازی سینه است که در آن پروتز سیلیکونی به‌طور دائم برای بازسازی حجم سینه قرار داده می‌شود.
- استفاده از بافت بدن: در این روش، از بافت‌های بدن خود بیمار (مانند عضلات شکم یا پشت) برای بازسازی سینه استفاده می‌شود. این روش ممکن است به‌طور همزمان با ماستکتومی انجام شود یا در مراحل بعدی بعد از بهبودی کامل بیمار صورت گیرد.
